طبعاً بحثهای داغی دربارهٔ انواع گیربکس در خودروها وجود دارد؛ خیلیها میگویند هرگز سراغ گیربکس CVT نمیروند. امّا چیزی بهمراتب بدتر از داشتن یک CVT، داشتن گیربکس در حال خرابی است. خوشبختانه چند نشانه وجود دارد که میتواند خبر از مشکل گیربکس بدهد. بعضی از این علائم شاید برای راننده چندان محسوس نباشد، امّا برخی دیگر کاملاً مشهود هستند.
صداهای عجیب؛ نخستین زنگ خطر خرابی گیربکس
هر خودرویی—بسته به نوع گیربکسش—میتواند صداهای متفاوتی تولید کند؛ بهویژه مدلهایی که به گیربکس CVT مجهزند. با این حال، وقتی بهدنبال نشانههای خرابی گیربکس میگردیم، منطقی است که از صداها شروع کنیم. معمولاً این صداها چیزهایی هستند که قبلاً از خودرو نشنیدهاید؛ مثل وزوز، ناله (واینینگ)، تقتق یا همهمه.
این صداهای تازه غالباً با خرابی یا شروع مشکل در گیربکس در ارتباطاند. اگر چنین صداهایی را تشخیص دادید، در اولین فرصت خودرو را نزد مکانیک ببرید. توجه داشته باشید که تنها با شنیدن صدا نمیتوان شدت خرابی یا حتی منبع دقیق آن را مشخص کرد، چون گاهی منشأ صداها میتواند موتور باشد، نه گیربکس.
نشت روغن گیربکس؛ نشانهای واضح از خرابی احتمالی
یکی از آشکارترین علائم مشکل در گیربکس، چکه یا لکههای روغن زیر خودرو است. روغن گیربکس معمولاً رنگ قرمز یا قرمزقهوهای دارد و بافت آن لغزندهتر از سایر سیالات خودروست. این روغن وظیفهٔ روانکاری و خنککردن اجزای داخلی گیربکس را بر عهده دارد؛ بنابراین کاهش سطح آن، راهی میانبُر به سمت خرابی جدی گیربکس است.
اگر نشتی را بهموقع تشخیص دهید، ممکن است مشکل به یک واشر (گسکت) یا آببندی ساده محدود باشد و با یک شستوشوی کامل روغن گیربکس (Power Flush) برطرف شود. اما تعلل در تعمیر میتواند به ساییدگی قطعات، داغ شدن بیشازحد و در نهایت نیاز به تعمیر یا تعویض پرهزینهٔ گیربکس منجر شود.
به محض مشاهدهٔ لکهٔ قرمز زیر خودرو یا افت سطح روغن، سریعا خودرو را بررسی کنید تا از خسارتهای سنگین پیشگیری شود.
رفتارهای غیرعادی گوناگون؛ نشانههای دیگر خرابی گیربکس
علائم خرابی گیربکس فقط به صدا یا نشتی محدود نمیشود؛ برخی از آنها در قالب «رفتار» خودرو ظاهر میشوند. اگر حس کردید ماشین حین حرکت میلرزد یا تکانهای تند (jerk) دارد، احتمال خرابی گیربکس وجود دارد یا دستکم گیربکس در مسیر آسیب است. همچنین، اگر هنگام تعویض دنده تأخیر یا مکث مشاهده میکنید، یا در گیربکس دستی صدای ساییده شدن (Grinding) دندهها را میشنوید، اینها نیز هشدار جدی هستند.
در چنین شرایطی باید فوراً به مکانیک متخصص مراجعه کنید. رسیدگی زودهنگام میتواند از تعمیرات پرهزینه جلوگیری کند؛ اما رها کردن مشکل به امید «خودبهخودی درست شدن» فقط خرابی را تشدید میکند. تعمیر یا تعویض گیربکس یکی از گرانترین کارها در خودرو است—چیزی که هیچکس نمیخواهد تجربه کند. نگهداری منظم (تعویض بهموقع روغن گیربکس، بررسی نشتی و فشار روغن) عمر گیربکس را افزایش میدهد و شما را از هزینههای سنگین در امان نگه میدارد.