مایع ترمز اساساً عامل اصلی جلوگیری از تصادفات است. این همان ماده‌ای است که به طور هیدرولیکی لنت ها را به دیسک ترمز محکم فشرده نگه می‌دارد. فراتر از این مایع ترمز اجزای داخلی سیستم را روان نگه داشته و از زنگ زدن جلوگیری می‌کند. وزارت حمل و نقل آمریکا (DOT) طبقات‌بندی‌هایی را برای این مایعات تعیین کرد؛ به گونه‌ای که DOT 3 و DOT 4 از معمول‌ترین مایعات ترمز مبتنی بر گلیکول هستند که در خودروهای روزمره می‌بینید. در این مقاله قراره مواردی مثل اینکه تفاوت دقیق بین این دو چیست و آیا می‌توان در ترمزگیری به خوبی هم عمل کنند؟
تفاوت در چیست؟
در اصل، مایعات DOT 3 و DOT 4 هر دو بر پایه اترهای گلیکول ساخته شده‌اند که از نظر شیمیایی با یکدیگر مرتبط هستند. DOT 3، مخلوط کلاسیکی از اترهای گلیکول است. مشخصات اصلی آن شامل حداقل دمای جوش خشک 401 درجه فارنهایت (معادل حدود 205 درجه سانتیگراد) و حداقل دمای جوش تر (پس از جذب اجتناب‌ناپذیر مقداری رطوبت جوی) 284 درجه فارنهایت (معادل حدود 140 درجه سانتیگراد) می‌باشد. این تمایل به جذب آب (هیگروسکوپیسیتی) بسیار حیاتی است؛ زیرا با پخش یکنواخت رطوبت در سراسر مایع، از تشکیل بخش‌های آبی که ممکن است یخ بزنند یا باعث خوردگی موضعی شوند، جلوگیری می‌کند. نکته منفی این است که آب جذب‌شده به طور سیستماتیک دمای جوش مایع را کاهش می‌دهد.
دات 4، از سوی دیگر، نسخه‌ای اندکی مقاوم‌تر است که همچنان مبتنی بر اترهای گلیکول می‌باشد اما با افزودن استرهای بوراتی، ترکیب آن ارتقا یافته است. این استرهای بوراتی باعث می‌شوند تا دات 4 دارای حداقل دمای جوش خشک معادل 446 درجه فارنهایت (حدود 230 درجه سانتیگراد) و حداقل دمای جوش تر معادل 311 درجه فارنهایت (حدود 155 درجه سانتیگراد) باشد. این پایداری حرارتی برتر دات 4 را به گزینه اولیه برای خودروهایی تبدیل می‌کند که تحت شرایط ترمزگیری پرتنش قرار می‌گیرند و این ویژگی سبب شده تا پس از سال 2006 به عنوان مایع ترمز استاندارد اکثر خودروهای تولیدی شناخته شود.
پرسش بزرگ: آیا باید مخلوط کرد یا نکرد؟
آیا واقعاً می‌توان این دو مایع را با هم مخلوط کرد؟ از آنجایی که هر دو مایع ترمز DOT 3 و DOT 4 بر پایه گلیکول هستند، از نظر شیمیایی سازگارند. اما فقط به این دلیل که قابلیت ترکیب دارند، به این معنا نیست که باید با هم مخلوط شوند.
اگر در سیستمی که برای DOT 4 طراحی شده است، مایع DOT 3 را اضافه کنید، عملاً ماده‌ی مفید را رقیق می‌کنید. در نتیجه، نقطه‌ی جوش ترکیب مایع ترمز شما کاهش می‌یابد و مزایای عملکردی DOT 4 که انتظار می‌رود از بین می‌رود. این مشکل شبیه به زمانی است که افراد به فکر مخلوط کردن روغن سنتتیک و روغن معمولی افتادند — در ابتدا ممکن است به نظر برسد که ترکیب هم خوب عمل می‌کند، اما در نهایت شما ترکیبی ایجاد می‌کنید که عملکردی که شما یا مهندسان خودرو انتظار داشته‌اند، به دست نمی‌آید. این تغییر یک تنزل محسوب می‌شود و به شدت توصیه نمی‌شود.
اما ریختن مایع DOT 4 در سیستمی که از ابتدا با DOT 3 عرضه شده است، معمولاً عمل قابل قبولی به حساب می‌آید و حتی می‌تواند مفید باشد. شما در واقع به سیستم قدیمی خود مایعی با نقطه جوش بالاتر ارائه می‌دهید. برای اکثر خودروهایی که طراحی اصلی‌شان براساس DOT 3 بوده است، این کار مشکلی ایجاد نمی‌کند. نکته‌ی حیاتی این است که توصیه‌های سازنده خودرو را بررسی کنید. اگر نیاز به تعویض مایع وجود دارد، شستشوی کامل سیستم و پر کردن با مایع جدید صحیح همواره بهترین اقدام است.