چه شما تازه‌کار باشید و چه سال‌ها تجربه رانندگی با خودروهای دستی را داشته باشید، مهم است به یاد داشته باشید که روش‌های “درست” و “نادرست” برای استفاده از آن‌ها وجود دارد. به‌خصوص از آنجایی که برخلاف خودروهای اتوماتیک، بیشتر فرآیند تعویض دنده‌ها در دست شماست.
دانستن زمان و چگونگی تعویض دنده‌ها در حین شتاب‌گیری ضروری است و همین موضوع برای کاهش دنده (یعنی تغییر به دنده پایین‌تر در حین کاهش سرعت خودرو) نیز صادق است. کاهش دنده می‌تواند دشوار باشد زیرا اغلب نیاز دارید توجه خود را به ترمزگیری نیز معطوف کنید – و برخلاف تعویض به دنده بالاتر، کاهش دنده از برخی دنده‌ها به دیگر دنده‌ها بیشتر محتمل است، بسته به این که چقدر سریع‌تر ترمز می‌کنید.
باور کنید یا نه، بیش از یک رویکرد برای کاهش دنده با یک خودرو دستی وجود دارد. و پیدا کردن اینکه کدام یک برای شما بهتر کار می‌کند، به تمرین و راحتی شخصی شما برمی‌گردد. احتمالاً بهتر است از نسخه کاهش دنده‌ای که احتمالاً در دوره‌های آموزش رانندگی به شما آموزش داده شده اجتناب کنید، اگر می‌خواهید از قرار دادن فشار اضافی روی کلاچ جلوگیری کنید.
دنده معکوس اصولی
هم خودروهای دستی و هم خودروهای اتوماتیک نیاز به تغییر دنده به بالا و پایین در طی رانندگی دارند، و تفاوت اصلی این است که یک خودروی اتوماتیک تمام این کارها را برای شما انجام می‌دهد. کاهش دنده با یک خودروی دستی نیاز به فشار دادن کلاچ (پدال سمت چپ)، حرکت دادن دنده به دنده مورد نیاز، سپس رها کردن کلاچ دارد. بسته به سرعت کاهش سرعت، همیشه لازم نیست قبل از فشار دادن کلاچ ترمز بگیرید، اما معمولاً ایده خوبی است که این کار را یا هنگام ترمز گرفتن یا بلافاصله بعد از آن انجام دهید.
دانستن زمان مناسب برای کاهش دنده می‌تواند کمی پیچیده‌تر از عمل فیزیکی آن باشد، به خصوص اگر در رانندگی با خودروهای دستی تازه‌کار باشید. به طور کلی، شما می‌خواهید تا سرعت ۱۰ مایل بر ساعت (۱۶ کیلومتر بر ساعت) در دنده اول باشید، تا سرعت ۲۵ مایل بر ساعت (۴۰ کیلومتر بر ساعت) در دنده دوم، تا سرعت ۴۵ مایل بر ساعت (۷۲ کیلومتر بر ساعت) در دنده سوم، تا سرعت ۶۵ مایل بر ساعت (۱۰۵ کیلومتر بر ساعت) در دنده چهارم، و در دنده پنجم برای سرعت‌های بالاتر از آن. البته بین هر دنده مقداری فضای مانور وجود دارد و موتورهای مختلف ممکن است آستانه‌های متفاوتی داشته باشند.
همین مورد برای دور موتور (تعداد چرخش در دقیقه) نیز صدق می‌کند. اگر داشبورد خودروی شما دارای یک دورسنج باشد، می‌توانید با نگاه کردن به دور موتور فعلی، زمان مناسب برای تعویض دنده را تشخیص دهید. به طور معمول، شما می‌خواهید در هنگام تعویض دنده به سمت بالا، به حدود ۳۰۰۰ دور در دقیقه برسید و در هنگام کاهش دنده به حدود ۱۰۰۰ دور در دقیقه. اما همانطور که استفاده از سرعت برای تشخیص دنده دقیق نیست، این روش نیز بسیار دقیق نیست.
مسافت باقیمانده تا ایست کامل را تخمین بزنید
هنگامی که به چراغ قرمز، تابلو توقف، یا ترافیک نزدیک می‌شوید، شروع به ترمز گرفتن می‌کنید – ترجیحاً زودتر و با ملایمت این کار را انجام دهید، نه اینکه ناگهان ترمز کنید. وقتی پشت فرمان (یا اهرم دنده، در این مورد) یک خودرو با دنده دستی هستید، این کار همچنین به معنای تعویض به دنده‌های پایین‌تر است.
نکته‌ای که باید به یاد داشته باشید این است که نیازی نیست به صورت تدریجی دنده‌ها را پایین بیاورید تا زمانی که به دنده اول یا خنثی برسید. انجام این کار می‌تواند باعث سایش و پارگی غیرضروری در کلاچ خودروی شما شود.
هنگامی که شروع به ترمز گرفتن می‌کنید، کلاچ را فشار دهید و به دنده خنثی (فضای بین دنده‌ها که در آن دنده می‌تواند کمی به‌راحتی حرکت کند) تغییر دهید. دنده را در خنثی نگه دارید و به ترمز کردن ادامه دهید تا زمانی که متوقف شوید، و در خنثی بمانید تا زمانی که وقت حرکت دوباره فرا برسد. همچنین به یاد داشته باشید که وقتی خودرو در خنثی متوقف شده است، پای خود را از کلاچ بردارید تا از گرفتگی عضلات پا و مهم‌تر از همه، آسیب به جعبه دنده جلوگیری کنید. وقتی وقت حرکت دوباره رسید، کلاچ را فشار دهید و به دنده اول بروید، ترمز را رها کنید، به آرامی کلاچ را آزاد کنید و شروع به شتاب‌گیری کنید.
استفاده از پدال گاز در حین کاهش دنده
بله، استفاده از پدال گاز در حین کاهش دنده می‌تواند به همسان‌سازی دور موتور و دنده کمک کند و از تکان‌های ناخواسته جلوگیری کند. این روش می‌تواند باعث شود که تعویض دنده‌ها روان‌تر و نرم‌تر انجام شود.
در واقع، زمانی که شما در حین کاهش دنده، پدال گاز را فشار می‌دهید (به خصوص در تکنیک کاهش دنده با دو بار فشار دادن کلاچ)، به موتور کمک می‌کنید تا به سرعت چرخشی دنده جدید نزدیک‌تر شود. این کار فشار کمتری روی کلاچ و جعبه‌دنده وارد می‌کند.
در حالی که روش پایه “فشار دادن کلاچ، کاهش دنده، رها کردن کلاچ” احتمالاً رایج‌ترین روش مورد استفاده و آموزش داده شده است، اما لزوماً بهترین روش نیست. در بیشتر موارد، کاهش دنده به این روش می‌تواند باعث ایجاد کمی تکان شود زیرا موتور و دریچه گاز سعی می‌کنند چرخش‌ها را همسان کنند. یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای جلوگیری از این مسئله این است که کاری انجام دهید که به نظر ضد و نقیض می‌آید: در حالی که سرعت را کاهش می‌دهید، روی پدال گاز فشار دهید.
این روش کمی پیچیده‌تر از کاهش دنده معمولی است زیرا میزان فشار دادن پدال گاز بسته به دنده‌ای که در آن هستید متفاوت است. به عنوان مثال، افت از دنده پنجم به چهارم نیاز به فشار کمتری روی پدال گاز دارد نسبت به تغییر از دنده دوم به اول. اما دلیل این که این روش کار می‌کند این است که با کمی فشار دادن پدال گاز هنگام تعویض دنده، شما مطابقت چرخش‌های موتور و دریچه گاز را آسان‌تر می‌کنید.
این روش بسیار مشابه کاهش دنده معمولی است. وقتی سرعت خود را کاهش می‌دهید، کلاچ را فشار دهید و به دنده پایین‌تر تغییر دهید. اما این بار باید پدال گاز را نیز فشار دهید (نگه ندارید، فقط کمی فشار دهید) درست قبل از اینکه کلاچ را رها کنید. باز هم، میزان فشار دادن پدال گاز به دنده و موتور خودروی شما بستگی دارد، اما با تمرین می‌تواند به طبیعت دوم شما تبدیل شود.
کاهش دنده با دو بار فشار دادن کلاچ
این تکنیک در خودروهای دستی استفاده می‌شود و شامل فشار دادن دو بار کلاچ هنگام کاهش دنده برای همگام‌سازی سرعت موتور و دنده است. این روش می‌تواند به کاهش استهلاک جعبه‌دنده کمک کند و انتقال دنده‌ها را نرم‌تر و روان‌تر کند.
روش کاهش دنده با دو بار فشار دادن کلاچ مشابه استفاده از پدال گاز است، با این تفاوت که نیاز به هماهنگی زمانی بیشتر و مهارت پا دارد زیرا شما باید دو بار کلاچ را فشار دهید و دنده را تغییر دهید. این روش نه بهتر است و نه بدتر برای موتور – بیشتر به عنوان یک انتخاب سبک در نظر بگیرید – اما نسبت به تکنیک استاندارد “کلاچ داخل، تغییر دنده، کلاچ بیرون” فشار کمتری روی کلاچ ایجاد می‌کند.
زمانی که سرعت خود را کاهش می‌دهید، می‌خواهید کلاچ را فشار دهید، اما این بار شما به دنده خنثی تغییر دنده می‌دهید و سپس کلاچ را دوباره رها می‌کنید. بعد از این، روی پدال گاز فشار می‌دهید تا موتور را در حالت خنثی بچرخانید، سپس کلاچ را دوباره فشار دهید و به دنده مورد نیاز کاهش دنده دهید قبل از اینکه کلاچ را رها کنید.
این کار نیز همان نتیجه‌ای را دارد که تعویض دنده در حین فشار دادن پدال گاز دارد، اما از چند مرحله اضافی استفاده می‌کند. مانند همه تکنیک‌های تعویض دنده دستی، ممکن است به اندازه‌ای به آن عادت کنید که حتی به آن فکر نکنید، اما دلیلی واقعی برای کاهش دنده به این روش وجود ندارد مگر اینکه از حس آن لذت ببرید – یا اینکه فقط کنجکاو باشید که بدانید کاهش دنده با دو بار فشار دادن کلاچ چیست.